بیماری آلزایمر شایعترین علت فراموشی و دمانس در میانسالی و پیری شناخته شده است و سومین علت مرگ در میان افراد مسن است. این بیماری یک اختلال نورودژنراتیو است که با نقص توجه، تضعیف حافظه و اختلال در یادگیری مشخص می شود. تحقیقات زیادی به منظور یافتن راه های درمانی جدید برای درمان این بیماری و کاستن اختلالات ناشی از آن در حال انجام است. یکی از روش های درمانی جدید برای درمان این بیماری، اعمال تحریک الکتریکی عمقی مغز (DBS) است. مطالعات اولیه نشان داده است که اعمال DBS در هیپوکمپ، هسته مینرت، فورنیکس و قشر انتورینال بیماران و هم چنین حیوانات آلزایمری می تواند سبب بهبود اختلالات یادگیری و افزایش حجم هیپوکمپ شود. مکانیسم این اثرات DBS هنوز مشخص نیست، اما احتمال داده می شود که DBS از طریق تغییر در رهایش نوروترانسمیترها و نورومدولاتورها، باعث تنظیم فعالیت نورون ها شود. در این نوشته ما ابتدا درمان های دارویی رایج بیماری آلزایمر و عوارض آن ها را مرور کردیم، و سپس به مرور اثر DBS در بیمار آلزایمری و مدل حیوانی آلزایمر پرداختیم و در نهایت مکانیزم های احتمالی دخیل در این اثرات درمانی و تغییرات ناقل های عصبی را مورد بررسی قرار دادیم.

1مقدمه: بیماری پارکینسون (PD) و درمان جراحی آن جنبه های مختلفی از زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار می دهد. درک تجربه های بیماران مبتلا به پارکینسون پس از جراحی برای ارائه مراقبت های مناسب و جامع ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی تجربیات زندگی بیماران مبتلا به پارکینسون پس از جراحی کاشت الکترود مغزی انجام شده است. مواد و روش ها: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از پدیدارشناسی تفسیری در سال 1403 انجام شد. دوازده بیمار مبتلا به پارکینسون که تحت جراحی کاشت الکترود مغزی قرار گرفته بودند، بر اساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته استفاده شد. مصاحبه ها ضبط، رونویسی و با استفاده از رویکرد هرمنوتیکی و بر اساس روش ون منن تحلیل شدند تا از اعتبار داده های کیفی اطمینان حاصل شود. یافته ها: میانگین سنی مشارکت کنندگان 62 سال و بین سنین 55 تا 72 سال بودند. تحلیل داده ها منجر به استخراج سه مضمون اصلی شد: ابعاد جسمی، ابعاد روانی و ابعاد اجتماعی. نتیجه گیری: تجربیات بیماران مبتلا به پارکینسون پس از جراحی کاشت الکترود مغزی نشان می دهد که این روش درمانی ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می دهد. شناخت چالش ها، تجربیات و نگرانی های بیماران در خصوص این بیماری و درمان آن می تواند به تصمیم گیرندگان، ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و متخصصان سلامت روان کمک کند تا درک جامع تری از پیامدهای آن داشته باشند.

تحریک الکتریکی عمقی مغز روشی است که به کمک آن می توان نواحی عمقی مغز را تحریک کرد و به دو صورت تهاجمی و غیرتهاجمی انجام می شود. در تحریک عمقی مغز با رویکرد تهاجمی، برای دست یابی به عمق مورد نظر تحریک، الکترودها توسط عمل جراحی در داخل مغز کاشته می شود. از شایع ترین عوارض این روش می توان به خون ریزی داخل جمجمه اشاره کرد. یکی از تکنیک های جای گزین، استفاده از تحریک عمقی مغز با رویکرد غیرتهاجمی به روش تداخل زمانی است. در تحریک تداخل زمانی، تداخل سازنده ی دو میدان الکتریکی ایجاد شده توسط دو جریان سینوسی فرکانس بالا، باعث تقویت شدن تحریک در عمق مشخصی از مغز می شود. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل کیفی و کمی­ اثر تحریک تداخل زمانی روی قشر حرکتی اولیه ی مغز رت است. بدین منظور از یک دستگاه تحریک کننده ی 4 کاناله استفاده شده است. نحوه ی انجام آزمایش به این صورت بوده که پس از بی هوشی رت با ماده ی اورتان، تحریک به صورت فراجمجمه­ای توسط پیچ اتصال الکترود که روی جمجمه قرار گرفته اعمال شده و نتایج آن به صورت کیفی و کمی در حوزه ی زمان، فرکانس و مکان ارزیابی شده است. برای کمی سازی نتایج از یک سنسور شتاب­سنج سه محوره برای ثبت حرکات دست راست استفاده شده است. نتایج نشان داده که به ازای تغییر در پارامترهای تحریک (شدت جریان تحریک، اختلاف فرکانس و نسبت جریان های دو الکترود) ناحیه ی تحریک در داخل دو نیم کره ی مغز و به دنبال آن دامنه ی حرکت ایجاد شده در دست راست تغییر کرده است. هم چنین ارتباط میان اختلاف فرکانس تحریک زوج الکترود با دامنه ی حرکت ایجاد شده در دست راست با استفاده از یک رگرسور چندجمله ای مرتبه ی 3 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

زمینه و هدف هیپوتالاموس کناری ساختاری مهم در مدار پاداشی مغز است و مطالعات نشان داده اند که تحریک عمقی پرفرکانس مغز در این ناحیه می تواند از ایجاد وابستگی روانی به مورفین در موش صحرایی جلوگیری کند. در این مطالعه تاثیر تحریک عمقی مغز در هیپوتالاموس کناری بر میزان گیرنده های دوپامینی قشر پیش پیشانی بررسی شده است. روش ها الکترودهای تحریکی به صورت دوطرفه در هیپوتالاموس کناری کار گذاشته شدند. موش ها در چهار گروه جای گرفتند: مورفین-تحریک عمقی پرفرکانس، سالین-تحریک عمقی پرفرکانس، مورفین-شم، سالین-شم. مورفین (5 میلی گرم بر کیلوگرم) و سالین در چهار روز تزریق شدند و پس از هر تزریق، تحریک عمقی مغز (پالس های مربعی با شدت 150 میکروآمپر، پهنای 100 میکروثانیه و فرکانس 130 هرتز) یا تحریک شم به مدت 30 دقیقه مطابق با گروه مربوطه انجام شد. یک روز پس از آخرین تزریق، قشر پیش پیشانی جدا شد و برای سنجش میزان گیرنده های دوپامینی و mRNA c-fos مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها درمان با مورفین میزان گیرنده های D1 را افزایش و گیرنده های D2 را کاهش داد و بر گیرنده های D5، D3 و D4 تاثیر معنی داری نداشت. تحریک عمقی مغز در گروه دریافت کننده مورفین توانست از افزایش گیرنده های D1 جلوگیری کند، گیرنده های D5 را کاهش دهد، و گیرنده های D2 و D3 را افزایش دهد ولی بر گیرنده های D4 تاثیری نداشت. مورفین بیان mRNA c-fos را کاهش داد و تحریک عمقی مغز توانست این اثر را برگرداند. نتیجه گیری تحریک عمقی پرفرکانس مغز در هیپوتالاموس کناری می تواند سیستم دوپامینی مغز را بویژه در قشر پیش پیشانی دستخوش تغییر نماید.

صرع یکی از شایع ترین بیماری های عصبی است که هنوز روش قطعی برای درمان آن شناخته نشده است. راه اصلی درمان و کنترل تشنج های صرعی دارو درمانی است با این حال حدود 20 تا 30 درصد بیماران صرعی نسبت به درمان های دارویی مقاوم هستند و نیاز به راه های درمانی دیگری دارند. یکی از روش های درمانی نوین تحریکات عمقی مغز است. اما هنوز به سوالاتی اساسی از قبیل این که کدام ناحیه مغزی هدف مناسبی برای تحریک می باشد، کدام الگوی تحریک بهترین اثر درمانی را ایجاد می کند و مکانیسم احتمالی اثرات ضدتشنجی تحریکات عمقی مغز چیست، پاسخ روشنی داده نشده است. با استفاده از مدل های آزمایشگاهی صرع و تشنج نشان داده شده است که تحریکات الکتریکی با فرکانس کم (Low Frequancey Electrical Stimulation, LFS) یکی از الگوهای موثر تحریکات عمقی مغز برای کاهش شدت تشنج است. مکانسیم های دخیل در ایجاد اثرات ضد تشنجی LFS به طور کامل شناخته نشده است. در این مقاله با مروری بر مطالعات قبلی، به بررسی اثرات ضد تشنجی LFS و مکانیسم های احتمالی دخیل در آن و نیز تغییرات مشاهده شده در فعالیت نورون های مغزی به دنبال اعمال LFS خواهیم پرداخت.

هدف: تحریک عمقی هسته  VLتالاموس به عنوان روش درمانی موفقی برای بعضی اختلالات حرکتی در بیماران پارکینسونی مقاوم به دارو گزارش شده است. این امر مشارکت مدارهای قشری - زیر قشری را در کنترل حرکت تایید می کند. در خصوص مشارکت این مدارها در کارکردهای شناختی و بویژه زبان تحقیقات کمی انجام شده و اختلاف نظر وجود دارد. هدف این پژوهش تعیین میزان اثر تحریک عمقی تالاموس چپ و راست، بر پردازشهای زبانی و حافظه می باشد. روش بررسی: تحقیق حاضر از نوع چند مورد پژوهی است که طی آن پردازشهای زبانی و حافظه 6 بیمار پارکینسونی مقاوم به دارو پس از عمل جراحی تحریک عمقی  (Deep Brain Stimulation)هسته  VLتالاموس، (دو بیمار تالاموس راست، دو بیمار تالاموس چپ، دو بیمار دو طرفه)، در دو وضعیت دستگاه خاموش و روشن با حداقل فاصله زمانی 40 روز بین دو آزمون، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. ابزار تحقیق و روش جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه (تاریخچه بیماری)، آزمون حافظه وکسلر، زیر آزمون درک دستوری و جمله سازی آزمون BAT (Bilingual Aphasia Test) و روانی کلامی بود.یافته ها: بر اساس نتایج آزمونها، نمره آزمون حافظه و کسلر در گروه تالاموس چپ در حالت تحریک در مقایسه با عدم تحریک افزایش جزیی و درگروه تالاموس راست کاهش جزیی نشان داد. نمره درک جملات پیچیده در هر دو گروه، در حالت تحریک تالاموس در مقایسه با وضعیت عدم تحریک افزایش نشان داد. در نمره روانی کلامی و جمله سازی در حالت تحریک تالاموس در مقایسه با حالت عدم تحریک در هر دو گروه شاهد کاهش نمره بودیم. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش به نظر می رسد، تحریک عمقی تالاموس باعث بهبود مهارت  درک دستوری و کاهش روانی کلامی و ساخت جمله در هر دو گروه  شده است که از نظریه مشارکت دو طرفه تالاموس در پردازشهای زبانی حمایت می کند و مغایر با تحقیقاتی است که این تغییر را فقط در اثر تحریک تالاموس چپ گزارش کرده اند.به نظر می رسد تفاوت اثر تحریک عمقی تالاموس چپ نسبت به راست در نمره حافظه تاییدی بر سوبرتری تالاموس چپ باشد.

این پژوهش به منظور بررسی تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای مغز بر حافظه کاری در افراد ورزشکار و غیر ورزشکار انجام شد. بنابراین 48 شرکت کننده (18-30 سال) به روش هدفمند انتخاب شدند. سپس به طور مساوی به دو گروه ورزشکار و غیر ورزشکار تقسیم شدند. هر گروه به طور تصادفی به دو زیرگروه مساوی تحریک واقعی و ساختگی تقسیم شدند. تحریک واقعی و ساختگی با شدت جریان الکتریکی دو میلی آمپری به مدت 20 دقیقه و طی سه جلسه ارایه شد. نرم افزار ان-بک برای ارزیابی حافظه کاری استفاده شد. نتایج نشان داد گروه ورزشکار نسبت به غیر ورزشکار و گروه تحریک واقعی نسبت به گروه تحریک ساختگی دارای عملکرد بهتری بودند. گروه ورزشکار در شرایط تحریک واقعی در مرحله پس آزمون پیشرفت کردند. مطابق با یافته های حاضر تحریک الکتریکی مستقیم مغز به طوری که تحریک آند و کاتد به ترتیب بر روی قشر پیش پیشانی جانبی-پشتی چپ و راست اعمال شود، باعث بهبود عملکرد حافظه کاری در افراد ورزشکار می شود.

مغز انسان می تواند به طور مطمئن به صورت غیرتهاجمی به وسیله میدان های مغناطیسی قوی تحریک گردد. این میدان ها موجب بروز یک جریان در بافت های تحت تحریک می گردد؛ که منجر به تحریک نرون های مغزی می شود.در اختلالات روانی، فعالیت مغزی کانونی در بسیاری از سندرم های بالینی مشاهده می شود. کاربرد تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر به عنوان شیوه ای درمانی برای تغییر فعالیت مغز به طور انتخابی پیشنهاد شده است.آر تی ام اس فرکانس پایین، شیوه نوینی در بررسی و درمان احتمالی سندرم های تحریک پذیری زیاده از حد مغزی است که تاثیرات آن از طریق وقوع شکل پذیری عصبی جدیدی مطرح می گردد.در این مقاله اثرات درمانی آر تی ام اس در درمان اختلالات روانی افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، صرع، اختلال وسواسی جبری و اسکیزوفرنی در مقالات جدید مرور نموده است.

1زمینه و هدف: سکته مغزی یکی از علل مهم ایجاد دردهای مزمن می باشد. در بیماران مقاوم به درمان های دارویی، یکی از روش های جایگزین تعبیه الکترودهای عمقی مغز و تحریک عمقی مغز بوده و ما اولین مورد انجام شده در ایران را بررسی می کنیم. معرفی بیمار: بیمار آقای 51 ساله که به دنبال سکته مغزی از هشت سال پیش دچار ضعف و اختلال حس اندام های سمت چپ شده و سپس به تدریج دردهای مزمن در سمت چپ بدن ایجاد شده است. علیرغم درمان های متعدد دارویی پاسخ مناسبی نداشته است. با توجه به علایم ناتوان کننده، بیمار در اردیبهشت 1402 در بیمارستان امام خمینی تحت تعبیه الکترود عمقی مغز و تحریک عمقی مغز قرار گرفت. در پیگیری های بیمار بهبودی قابل توجهی در این دردها ایجاد شد. نتیجه گیری: تحریک عمقی مغز می تواند به عنوان یک درمان موثر در بیماران مبتلا به دردهای مزمن که به درمان دارویی مقاوم بوده اند، مورد استفاده قرار گیرد